Rozpoczyna się wiosna, a wraz z nią ruszają wszelkiego rodzaju prace w gospodarstwach rolnych. Mimo nie najlepszej aury już widać pierwsze ciągniki wykonujące różne zabiegi agrotechniczne np. opryski, nawożenie i inne. W gospodarstwach rolnych jest bardzo dużo pracy, które są wykonywane przez rozmaite maszyny rolnicze. W trakcie lata pojawią się oprócz ciągników np. kombajny, prasy do słomy itd. Nie każdy rolnik posiada wszystkie te maszyny i wtedy najczęściej rolnicy posiadający odpowiedni sprzęt wykonują pracę u swoich sąsiadów. Niestety prace w rolnictwie wiążą się z dużym niebezpieczeństwem i wobec tego należy zachować dużą ostrożność w trakcie jej wykonywania.
Niestety czasem dochodzi do wypadków, a w związku z tym powstają różnego rodzaju szkody, najczęściej powodujące utratę zdrowia, a także życia. Wiemy doskonale, ile się słyszy o wypadkach z udziałem kombajnów, ciągników czy innego sprzętu rolniczego. Na szczęście na wsi robi się coraz bezpieczniej ze względu na coraz bezpieczniejsze maszyny, jak i większą świadomość osób pracujących w rolnictwie.
W związku z ryzykiem istniejącym w pracy na gospodarstwie rolnym każdy rolnik jest zobowiązany do zawarcia obowiązkowego ubezpieczenia OC za szkody powstałe w gospodarstwie rolnym i jeśli posiada takie ubezpieczenie, to z niego są wypłacane odszkodowania i zadośćuczynienia. Co jednak się dzieje w przypadku, gdy drugi rolnik przyjeżdża swoim sprzętem i w trakcie wykonywania tzw. pomocy sąsiedzkiej doznaje wypadku lub go powoduje. Kto wtedy odpowiada: właściciel gospodarstwa czy właściciel sprzętu rolniczego?
Odpowiedź na tak postawione pytanie daje nam orzecznictwo. Sądy często stawały na stanowisku, że brak jest związku przyczynowego pomiędzy odpowiedzialnością właściciela gospodarstwa rolnego a powstałą szkodą, gdyż uznawały, że osoba pracująca własnym sprzętem u sąsiada nie może powołać się na ochronę powstałą w związku z ubezpieczeniem OC właściciela gospodarstwa za szkodę wywołaną w trakcie tej pracy. Jednakże Sąd Najwyższy stanął na odmiennym stanowisku. W jednym z orzeczeń wskazał, że „dla oceny odpowiedzialności cywilnej rolnika, ubezpieczonego z tytułu prowadzenia gospodarstwa rolnego, za szkodę wyrządzoną czynem niedozwolonym, nie ma znaczenia okoliczność, że poszkodowany pracował w gospodarstwie rolnym przy użyciu własnego sprzętu rolniczego – w ramach zwyczajnej pomocy sąsiedzkiej” (wyrok Sądu Najwyższego – Izba Cywilna z dnia 12 lutego 2002 r., I CKN 1483/99). W innym stwierdzono, że „podstawowym obowiązkiem rolnika jest zapewnienie wszystkim osobom, które wykonują czynności związane z prowadzeniem należącego do niego gospodarstwa, bezpiecznych warunków pracy (maksymalnego bezpieczeństwa), z czego wynika, że nie ma znaczenia status prawny tych osób, tak jak nie ma żadnego znaczenia okoliczność, iż określona praca jest wykonywana w ramach tzw. pomocy sąsiedzkiej. Rolnik jest tak zobowiązany zorganizować pracę, ażeby osoby, które mu pomagają, w tym użyczając własnego sprzętu nie były narażone na niebezpieczeństwo wyrządzenia im szkody. Spoczywa więc na nim obowiązek ciągłego nadzoru nad ich pracą i dla obowiązku tego nie ma znaczenia, że osoby takie posługują się własnym sprzętem” (wyrok Sądu Najwyższego – Izba Cywilna z dnia 5 czerwca 2014 r., IV CSK 581/13).
Podsumowując, wykonując prace w gospodarstwie rolnym musicie pamiętać o podstawowych zasadach BHP i innych zasadach bezpieczeństwa. Jeśli jesteście rolnikami, do których przyjeżdża sąsiad wykonywać prace polowe własnym sprzętem to pamiętajcie, że na Was spada odpowiedzialność za wypadki i to Wy musicie zachować wszelkie zasady bezpieczeństwa w trakcie wykonywania przez sąsiada pracy, ale także gdy maszyny są u Was naprawiane czy po prostu się tylko tam znajdują. Dlatego nie bójcie się zwrócić uwagi czy zabezpieczyć w sposób odpowiedni sprzęt i otoczenie w jakim są wykonywane prace, gdyż o tragedię nie trudno. Z drugiej strony, jeśli jesteście właścicielami sprzętu to warto pomóc sąsiadom. Pracujcie bezpiecznie i pamiętajcie, że nawet pracując u sąsiada, jeśli w wyniku nieszczęśliwego wypadku powstanie jakaś szkoda dotycząca Was, możecie zwrócić się o jej naprawienie do zakładu ubezpieczeń, u którego ubezpieczony jest właściciel gospodarstwa. Pamiętajcie jednak, że nie jest to odpowiedzialność nieograniczona i za szkody powstałe z Waszej winy rozkłada się ona inaczej.
Autor: radca prawny Sławomir Kamrowski
lex4you 