W Polsce ogłoszono stan epidemii w związku z zakażeniami COVID-19, czyli chorobą zwaną potocznie koronawirusem. Spowodowało to wprowadzenie przez władze państwowe wielu restrykcji dla obywateli. Obecny stan rzeczy dotknął zarówno wszystkich mieszkańców (np. ograniczenia w przemieszczaniu się, nakaz zakładania maseczek itd.), jak i przedsiębiorców, którym chciałbym podpowiedzieć kilka rozwiązań związanych z optymalnym zarządzaniem w dobie epidemii i polepszeniem sytuacji przedsiębiorstwa dzięki zastosowaniu polubownych form rozwiązywania sporu na przykładzie mediacji. Obecnie nie wiadomo w jakim czasie sytuacja wróci do normalności, a przedsiębiorstwa nie mogą sobie pozwolić na długotrwałe przestoje, gdyż mogą utracić płynność finansową, co spowoduje ich niewypłacalność i konieczność ogłoszenia upadłości, o czym dość szeroko można przeczytać w poprzednich wpisach.
Stan epidemii spowodował wiele ograniczeń w zakresie działalności gospodarczej. Część przedsiębiorstw została całkowicie zamknięta decyzją władz państwowych np. restauracje, zakłady kosmetyczne i fryzjerskie, kina, puby, itd. Inne przedsiębiorstwa same wstrzymały działanie lub je znacząco ograniczyły. W związku z tym powstał pakiet ustaw mający na celu ochronę gospodarki krajowej. Przedsiębiorcy mogą skorzystać z różnych form pomocy uzależnionej m. in. od wielkości przedsiębiorstwa, jak i spełnienia innych warunków dotyczących np. spadku obrotów w stosunku do konkretnego okresu. Niestety wpływ epidemii na naszą gospodarkę jest tak istotny, że pomoc zaproponowana przez Państwo może okazać się niewystarczająca. Wobec czego osoby zarządzające przedsiębiorstwem powinny poszukiwać rozwiązań pozwalających na utrzymanie płynności finansowej przedsiębiorstwa. Do tego potrzebne jest wiele narzędzi i umiejętności, które w dłuższej perspektywie mogą znacząco wpłynąć na sytuację finansową przedsiębiorstwa, jak również mogą zdecydować o pozostaniu na rynku. Zwrócić bowiem należy uwagę, że w najbliższym czasie planowana jest zmiana przepisów mająca uchylić przepisy zawieszające bieg terminów, w tym do ogłoszenia upadłości.
Jednym z narzędzi, na które warto zwrócić uwagę jest mediacja, która jest dobrowolną i poufną metodą rozwiązywania sporu. Strony, z pomocą bezstronnej i neutralnej osoby (mediatora), samodzielnie dochodzą do porozumienia poprzez zawarcie ugody. Instytucja ta ma zastosowanie we wszystkich sprawach, w których prawo umożliwia jej zastosowanie. Wszczęcie mediacji przed mediatorem przerywa bieg przedawnienia roszczeń, a zatwierdzona przez Sąd ugoda stanowi tytuł wykonawczy, który pozwala na dochodzenie należności w postępowaniu egzekucyjnym u komornika.
Gdzie warto zastosować mediację?
Zacznijmy od własnego przedsiębiorstwa. Część podmiotów gospodarczych obniżyła wynagrodzenia pracowników w porozumieniu ze związkami pracowniczymi. Niestety nie wszystkie związki zawodowe chcą się zgodzić na zmniejszenie wynagrodzenia, szczególnie gdy jest to jego znaczne obniżenie. W takiej sytuacji idealnym rozwiązaniem może się okazać skorzystanie z usług profesjonalnego mediatora, która pomoże w wypracowaniu optymalnego porozumienia.
Kolejnym przykładem jest spodziewana utrata płynności finansowej i konieczność ograniczenia bieżących zobowiązań przedsiębiorstwa. Profesjonalny mediator może doprowadzić do ugody polegającej na przesunięciu terminów zapłaty czy ograniczeniu kosztów związanych z wprowadzeniem zmian w umowach. Do tego dochodzi możliwość rozłożenia zobowiązań na raty, a nawet obniżenie wysokości kwoty, która jest wymagana do zapłaty. Czasem wystarczy przedstawienie kontrahentowi istotnych argumentów uwzględniających korzyści, które może mieć zawierając ugodę np. brak konieczności ponoszenia kosztów długotrwałego procesu czy możliwość zawarcia lukratywnych kontraktów w przyszłości. W ugodzie możemy zawrzeć również konkretne zapisy dotyczące przyszłych relacji pomiędzy stronami.
W obecnej sytuacji bardzo ważne jest również szybkie i pewne odzyskiwanie wierzytelności. W związku z sytuacją epidemiologiczną Sądy pracują obecnie w bardzo ograniczonym zakresie. Dochodzenie roszczeń przez ograniczeniami było już bardzo czasochłonne, a przy wprowadzonych ograniczeniach postępowania będą trwały jeszcze dłużej. Powoduje to widmo wyegzekwowania naszych należności w perspektywie bardzo długiego czasu, co może doprowadzić przedsiębiorstwo nawet do stanu niewypłacalności. W związku z tym warto przemyśleć czy nie skorzystać z mediacji, która pozwala w krótkim okresie czasu uzyskać tytuł wykonawczy, na podstawie którego będziemy mogli wszcząć egzekucję komorniczą. W mediacji, w związku z jej poufnością, druga strona może przedstawić nam również swoją sytuację i powody braku regulowania jej należności. Wtedy możliwe jest podjęcie decyzji o rozłożeniu na raty tych zobowiązań, ograniczenie odsetek lub nawet wartości całego zobowiązania. Sytuacja taka może mieć miejsce, gdy uzyskamy wiedzę, że nasz kontrahent jest w trudnej sytuacji lub na granicy niewypłacalności. Wtedy mogłoby być konieczne ogłoszenie upadłości przez niego, co może skutkować otrzymaniem niewielkiej części naszej wierzytelności, a nawet spowodować brak zwrotu jakichkolwiek pieniędzy, gdy posiada również zaległości wobec ZUS, US, pracowników czy inni wierzyciele są zabezpieczeni rzeczowo.
W dobie epidemii nie odbywają się rozprawy sądowe. Mediacje w związku z ich odformalizowaniem mogą się nadal odbywać za pomocą środków porozumiewania na odległość w sposób dogodny dla obu stron.
Mediacja pozwala stronom na realny wpływ na kształtowanie ich wspólnych relacji w przyszłości. Obie strony sporu wspólnie układają treść zawartej później ugody w taki sposób, by obie wyszły z konfliktu w jak najwyższym stopniu usatysfakcjonowane. Z praktyki oraz wielokrotnie przeprowadzonych badań wynika, że ugody, dużo częściej od wyroków, są wykonywane bez konieczności wszczynania postępowania egzekucyjnego, co również obniża znacznie czas oraz koszty windykacji należności. Także sądy zauważyły tą możliwość i zaczęły kierować sprawy do mediacji na odległość, co daje możliwość zawarcia ugody przebywając we własnym przedsiębiorstwie. O okresie ograniczenia przemieszania się stanowi to szczególną korzyść dla obu stron.
Na koniec wspomnę o jeszcze jednym aspekcie mediacji. Przez cały okres jej stosowania strony mają wpływ na treść ugody, co nie występuje w procesie sądowym, a wynagrodzenie mediatorów stanowi niewielką część samej opłaty od pozwu. W sprawach majątkowych stawki mediacji sądowej stanowią 1% wartości przedmiotu sporu i nie mogą być niższe niż 150 zł i wyższe niż 2000 zł netto powiększone o zryczałtowaną opłatę za wynajem lokalu i koszty korespondencji. Na mediację składają się obie strony po połowie. Warto zauważyć, że także w trwającym procesie warto wszcząć mediację, gdyż możemy wtedy otrzymać zwrot opłaty sądowej. W przypadku dojścia do zawarcia ugody przed rozpoczęciem rozprawy, strona otrzyma zwrot całości opłaty sądowej, którą zapłaciła wnosząc powództwo do sądu. Jeśli do zawarcia ugody przed mediatorem dojdzie na późniejszym etapie postępowania sądowego, to strona otrzyma zwrot w wysokości 75% opłaty sądowej. Przy czym warto zauważyć, że strony postępowania mediacyjnego mają prawo złożyć wniosek o zwolnienie ich z ponoszenia kosztów mediacji na takich samych zasadach, jak wnoszą o zwolnienie z kosztów sądowych. W celu zmobilizowania obu stron do mediacji ustawodawca wprowadził również możliwość nałożenia na jedną z nich obowiązku zwrotu kosztów powstałych wskutek oczywiście nieuzasadnionej odmowy udziału w mediacji.
Warto skorzystać z polubownych form rozwiązywania sporów. Korzystając z mediacji możemy utrzymać dobre relacje między przedsiębiorcami i zachować renomę przedsiębiorstwa, co przy wyborze postępowania sądowego jest dużo trudniejsze, a często niemożliwe.
Autor: r.pr. Sławomir Kamrowski
Stały Mediator Sądowy